دکتر هادی قاسمی: استادیار گروه سلامت دهان و دندان پزشکی اجتماعی دانشکده دندان پزشکی شهید بهشتی
دکتر عبدالحمید ظفرمند: دانشیار گروه سلامت دهان و دندان پزشکی اجتماعی دانشکده دندان پزشکی شهید بهشتی
محمدرضا نخستین: استادیار گروه دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی دانشکده دندان پزشکی شهید بهشتی
مقدمه
برنامه آموزشی رشته های علوم پزشکی زمانی بالاترین اثربخشی را دارد که محور اساسی آن نیازهای سلامت جامعه باشد. بدین صورت دانشگاه در آزمایش کارآمدی، بهره وری و اثربخشی راههای مختلف حل مشکلات سلامت جامعه نقش خواهد داشت. با تکیه بر چنین باوری و به منظور افزایش تواناییهای دانشجویان دندانپزشکی در شناخت مشکلات مرتبط با سلامت دهان جامعه و کسب مهارت برای حل این مشکلات، درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در کوریکولوم دوره دندانپزشکی عمومی وارد شده است.(1)
بنا به تعریف «سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی» (Community Oral Health یا Dental Public Health) عبارت است: از علم و هنر پیشگیری و کنترل بیمارهای دهان، ارتقا سلامت دهان و بهبود کیفیت زندگی از طریق تلاشهای سازمان یافته جامعه.(2) در این تعریف، تاکید بر سلامت دهان جامعه وجود دارد که باید هدف نهایی تمام شاغلین حرفه دندانپزشکی باشد. متاسفانه هدف آموزش دندانپزشکی از دیرباز، عمدتاً کسب مهارتهای کلینیکی به منظور درمان مشکلات دهان و دندان بوده است.(4و3) در حالی که تحقیقات در کشورهای پیشرفته مشخص کرده است که چنین رویکردی منجر به تامین و ارتقا سلامت دهان جامعه نمیشود.(6و5) از طرفی، تغییر در روند اپیدمیولوژیک بیماریهایدهان(5)، ارتباط بین بیماریهای دهان و بیماریهای سیستمیک(7)، تغییرات تدریجی جمعیتی و اجتماعی(8) و شواهد دال بر اثربخشی مداخلات پیشگیری در کاهش بار بیماریهای دهان(9)، منجر به اصلاحات اساسی در آموزش دندانپزشکی گشته است.(10)
هدف از اصلاحات در آموزش دندانپزشکی، تربیت دندانپزشکانی است که توانایی ارائه مراقبتهای سلامت دهان جامع و کامل (Comprehensive care) به بیماران، پایه قوی در پژوهش، مهارتهای لازم برای مدیریت کار بالینی دندانپزشکی، و مهارتهای لازم برای ارتباط بین فردی و کار تیمی را داشته باشند. مزایای دیگر این تغییرات، نهادینه کردن مسئولیتپذیری اجتماعی و کسب مهارتهای فرهنگی در دانش آموختگان دندانپزشکی، ارائه درکی عمیقتر از ارتباط بین علوم پزشکی و دندانپزشکی، انتقال آموزشهای مبتنی بر نیازهای جامعه و مهارتهای تفکر علمی نقادانه، ایجاد تفکرآموزش مداوم (Life-long learning) و بالاخره کار بالینی مبتنی بر شواهد در دانشجویان دندانپزشکی است.(11)
در همین راستا، هدف از درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، ارائه دیدگاهی جامع درباره مقوله سلامت به دانشجویان و تشویق ایشان به تفکر نقادانه در زمینه عوامل تاثیرگذار بر سلامت و نیازهای سلامت (Health needs)، کشف عوامل نابرابری در سلامت (Health inequity)، تقویت رویکرد پیشگیری و ارتقاء کیفیت خدمات سلامت میباشد.(2) لذا به منظور نیل به این هدف، در محتوای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، مباحثی از علوم و رشته های علمی گوناگون همچون اپیدمیولوژی، ارتقاء سلامت، آمار پزشکی، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد سلامت، مدیریت و برنامهریزی خدمات سلامت و جمعیت شناسی گنجانده شده است.(2) این مباحث در آموزش دانشجویان دندانپزشکی در بسیاری از دانشکدههای دندانپزشکی دنیا که سابقه تدریس طولانی رشته سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی را دارند موجود بوده(18-12) و در جدیدتریناصلاحات کوریکولوم دندانپزشکی(19و10) مورد تاکید قرار گرفته است.
درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی از دهه 60 هجری شمسی در دانشکدههای دندانپزشکی ایران در قالب یک واحد درسی نظری به نام «دندانپزشکی مجتمعی» و بنا به نظربعضی اساتید علاقهمند (غالباً از بخش دندانپزشکی کودکان) تدریس می شد. از سال 1379 و بر طبق مصوبه شواری عالی برنامهریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی، این درس با تغییرات شکلی به میزان 6 واحد (شامل 1 واحد نظری و 5 واحد عملی) در دوره دندانپزشکی عمومی افزایش یافت. سرفصلهای مصوب این درس برایواحد نظری و عملی به ترتیب در جداول 1 و 2 نمایش داده شده است.(20)
مباحث مطرح در رشته سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ویژگی منحصر به فردی داشته و تفاوت قابل ملاحظهای با سایر رشته های دندانپزشکی دارد که به طور مرسوم دردانشکدهها تدریس میشده است. در این رشته تاکید اصلی بر یافتن ریشههای بروز بیماریهای دهان و دندان در سبک زندگی افراد و عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی
میباشد و برای کنترل و کاهش بار بیماریها، سعی در بهبود نگرش افراد نسبت به مقوله سلامت، اعمال روشهایی جهت پیشگیری از بروز بیماریها در سطح فردی و اجتماعیو مداخله در سیاستگذاریهای مرتبط با سلامت دارد. این رویکرد، تفاوت بارزی با رویکرد مبتنی بر درمان و ارائه مهارتهای بالینی دارد که به طور سنتی دردانشکدههای دندانپزشکی برای سالیان متمادی تدریس میشده است.(2) از طرفی متخصصین این رشته که به صورت آکادمیک، اصول و مبانی و کاربرد این رشته را کسب کرده اند،
در سطح دانشکده های دندانپزشکی کشور بسیار محدود هستند. با توجه به این مطالب، لزوم بررسی چگونگی تدریس درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکدههای کشوراحساس شد. بنابراین هدف از مقاله حاضر، بررسی نحوه ارائه این درس در دانشکدههای دندانپزشکی ایران پس از گذشت یک دهه از تصویب تغییرات اساسی در ارائه آن بود.
جدول 1 : سرفصلهای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی نظری
1- مقدمه، تعریف و بیان اهداف دندانپزشکی اجتماعی 2- تعریف جمعیت – گروههای سنی – گروههای هدف 3- مقایسه اقتصادی و رجحان پیشگیری بر درمان در دندانپزشکی 4- سطوح خدمات بهداشتی درمانی و جایگاه خدمات دندانپزشکی در آن 5- آشنایی با تاریخچه خدمات بهداشت دهان و دندان و آشنایی با طرح ادغام دندانپزشکی در سیستم شبکه 6- عادات بهداشتی و نگرش مردم به مسئله بهداشت دهان 7- نقش و مسئولیت دندانپزشک به عنوان عضو تیم پزشکی در خدمات درمانی 8- مسئولیت دندانپزشک در رابطه با افراد و خانواده در اجتماع 9- آموزش بهداشت – تعریف، اهداف، فن آوری آموزشی با تکیه بر روشهای گوناگون (گروهی، چهره به چهره…) نحوه نوشتن برنامه 10- نیازسنجی بهداشتی و درمانی دندانپزشکی در گروههای هدف 11- آموزش نحوه انعکاس نیازها به مقامات مسئول بهداشتی و درمانی آموزش کشور 12- برنامه ریزی در جهت پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان در گروههای هدف 13- آشنایی با مسواک، خمیر دندان، دهان شویه و … موجود در ایران |
جدول 2 : سرفصلهای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی عملی
1- بررسی وضعیت سلامت و بیماریهای دهان و دندان در یک جامعه مشخص: – ارائه گزارش توصیفی از وضعیت موجود – ارائه گزارش شیوع و بروز بیماریهای دهان و دندان و تعیین تفاوتهای آن – ارائه گزارش از عوامل موثر بر روی الگوی بیماریهای دهان و دندان (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی،…) – تعیین میزان شاخصهای اپیدمیولوژیک(DMFT, dmft, CPITN, GI, …) 2- ارائه الگوی مناسب جهت ارتقا بهداشت دهان و دندان در گروه هدف: – انتخاب مناسبترین روش جهت تشویق گروه هدف به مشارکت در امر بهداشت دهان – ارائه روش مناسب جهت تاثیر بر مسئولان ذی نفوذ در امر ارتقا سطح بهداشت دهان – انتخاب مناسبترین و باصرفهترین روش تجویز فلوراید 3- اجرای برنامه دندانپزشکی پیشگیری و آموزش بهداشت در گروه هدف – انتخاب و شناسایی گروه هدف – برنامه ریزی آموزش – اجرای برنامه آموزش در مدارس، کارخانهها و کارگاهها، مادران باردار و شیرده، – گروههای هدف خاص و … 4- گزارش از نحوه استریلیزاسیون و کنترل عفونت در مراکز بهداشتی درمانی |
مواد و روش ها
به منظور بررسی نحوه آموزش درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، در بهار سال 1388 از معاونین آموزشی دانشکدههای دندانپزشکی کشور تقاضا شد که محتوا و شکل ارائهاین درس را به صورت مکتوب برای دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی ارسال کنند. از مجموع 18 دانشکده دندانپزشکی، از 12 دانشکده، شامل آزاد اسلامی واحدتهران، آزاد خوراسگان، اصفهان، اهواز، بابل، تبریز، زاهدان، شهید بهشتی، کرمان، مشهد، همدان و یزد پاسخ دریافت شد. پاسخهای دریافت شده از دانشکدهها به صورت گزارش بود که از داخل این گزارشها مسائل مربوط به ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی شامل محتوای درس، شکل ارائه درس، تعداد واحد و نحوه توزیع واحدها در طول کوریکولوم، و تخصص هیات علمی ارائهدهنده درس، استخراج، خلاصه سازی و مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین اجازه گزارش نتایج این تحقیق در قالب یک مقاله علمی از دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی توسط نویسندگان مقاله اخذ شد.
یافت ها
الف) محتوای درسدر واحد نظری، سرفصلهای ارائه شده در دانشکدههای مختلف مطابق مصوبه دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی بود که البته بسته به تعداد هیئت علمی آموزش دهندهو تناسب رشتهای ایشان با موضوع درس مورد نظر، بعضی مباحث تکمیلی، نیز آموزش داده میشد.
در واحد عملی، در کلیه دانشکدهها، آموزش شامل دو بخش بود: آموزشهای نظری و کار در فیلد. آموزشهای نظری به منظور آماده کردن دانشجویان برای کار در فیلد صورتمیگرفت و شامل آشنایی با شاخصهای پوسیدگی، پریودنتال، ارتودنسی، مباحث کنترل عفونت، آشنایی با وسایل کمک آموزشی آشنایی با وسایل بهداشت دهان و دندان در بازار
ایران بود. کار در فیلد شامل مراجعه دانشجویان به مراکز اجتماعی از قبیل مهدکودکها، مدارس، مراکز بهداشتی درمانی و مراکز ارائه خدمات به بیماران خاص همچوندیابتی، تالاسمی، روانپزشکی، معلولین و … جهت آموزش بهداشت دهان و دندان و تکمیل فرمهای مخصوص نیازهای سلامت دهان و انجام درمانهای پیشگیری همچون
فلورایدتراپی و فیشورسیلانت تراپی بود.
در یک دانشکده، (دانشکده دندانپزشکی مشهد) کارگاه آموزشی سوء مصرف مواد مخدر، مدیریت بحران (تریاژ) و کنترل عفونت عملی برای دانشجویان برگزار میشد. همچنین در دو دانشکده دندانپزشکی (مشهد و اصفهان)، کارگاههایی برای آموزش نحوه تهیه طرح تحقیقاتی و مقاله نویسی ارائه میگردید.
بر طبق پاسخهای رسیده از دانشکدهها، بیشتر فعالیتهای صورت گرفته در واحد عملی پیرامون مورد 1 از سرفصلهای مصوب وزارتخانه (بررسی وضعیت سلامت و بیماریهایدهان و دندان در یک جامعه مشخص) (جدول 2) بود و فعالیتهای پیرامون موارد 2 تا 4 مشخص شده در جدول 2 بسیار کم و یا در حد صفر بود.
ب) شکل ارائه درس
در کلیه 12 دانشکده، آموزش، چه نظری و چه عملی به صورت ارائه سخنرانی توسط استاد صورت میگرفت. مشارکت عملی دانشجویان در کارگاهها و فیلدها بارزتر بود. بهعنوان مثال ارائه سمینار توسط دانشجویان در رابطه با موضوعات مرتبط، انجام درمانهای پیشگیری مثل آموزش بهداشت دهان و دندان، فلوراید و فیشورسیلانتتراپی دردانشکده یا مرکز درمانی، تهیه پمفلت و پوستر آموزشی و انجام عملی کنترل عفونت از مصادیق کار عملی دانشجویان گزارش شده بود.
ج) تعداد واحد و نحوه توزیع آنها
طبق اعلام دانشکدهها، در 11 دانشکده (92%)، درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی به صورت یک واحد نظری و پنج واحد عملی ارائه می گردید. فقط در دانشکدهدندانپزشکی اصفهان، واحد نظری، شامل دو واحد بود. نحوه توزیع واحدها در طول دوره تحصیل در دانشکدههای مختلف در جدول 3 نشان داده شده است.
د) هیئت علمی ارائه دهنده
از آنجاکه گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، نوپا بوده و مدت زمان زیادی از تاسیس آن نمیگذرد، در بیش از نیمی از دانشکدهها (58%) از هیئت علمی گروههایدیگر مثل اطفال، ارتودنسی، پریو و تشخیص بیماریهای دهان برای تدریس درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی استفاده می شد. در 42% دانشکدهها (تهران، شهید بهشتی،
اصفهان، مشهد، و کرمان)، هیئت علمی با مدرک دندانپزشکی اجتماعی، این درس را ارائه میداد.
جدول 3 : تعداد واحد درس دندانپزشکی اجتماعی و زمان ارائه آن در دانشکدههای مختلف
ردیف |
دانشکده |
واحد نظری |
واحد عملی |
|
1 |
آزاد اسلامی |
1 واحد ترم 6 |
2 واحد ترم 7 و 3 واحد ترم 8 |
|
2 |
اصفهان |
2 واحد، ترم 7 و 8 |
||
3 |
اهواز |
– |
5 واحد ترم 12 |
|
4 |
بابل |
1 واحد ترم 6 |
2 واحد ترم 11، 3 واحد ترم 12 |
|
5,6,7 |
تبریز، زاهدان، مشهد |
1 واحد ترم 7 |
1 واحد ترم 8، 2 واحد ترم 9 و 2 واحد ترم 10 |
|
8 |
خوراسگان |
1 واحد ترم 10 |
ترم 11 و 12 |
|
9 |
شهید بهشتی |
1 واحد ترم 11 |
5 واحد ترم 12 |
|
10 |
کرمان |
1 واحد ترم 6 |
5 واحد ترم 7، 2 واحد ترم 8 و 1 واحد ترم 9 |
|
11 |
همدان |
1 واحد ترم 10 |
3 واحد ترم 11، 2 واحد ترم 12 |
|
12 |
یزد |
1 واحد ترم 11 |
ترم های 3، 5 ، 8 هرکدام نیم واحد، ترم 12، 5/3 واحد |
بحث
کیفیت و کمیت تدریس درس «سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی» در دانشکدههای دندانپزشکی کشور از جنبههای گوناگون قابل بحث میباشد.
در سرفصل ارائه شده برای درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی (جدول 1 و 2) به صورت کلی سعی شده است که طیف علوم مرتبط با این درس پوشش داده شود. در عین حالمقایسه این سرفصلها با برنامه آموزشی در دانشکدههای دندانپزشکی سایر کشورها که سابقه طولانیتر در ارائه این درس دارند، لزوم اصلاحاتی در برنامه آموزشی حاضردرس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در ایران را میرساند. در برنامه حاضر، مبانی علمی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی همچون اصول اپیدمیولوژی، آمارحیاتی، روش تحقیق و علوم رفتاری کمتر مورد تاکید قرار گرفته است؛ در حالی که این سرفصلها در بسیاری از دانشکدههای دندانپزشکی دنیا مثل واشنگتن(13)، کارولینایشمالی(15)، تگزاس آمریکا(18)، کپنهاک دانمارک(17)، ACTA هلند(14)، هلسینکی فنلاند(16) و یک دانشکده دندانپزشکی در پرو(1) به صورت واضح و مشخص در برنامه آموزشیدرس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی گنجانده شده است.
همانطور که اشاره شد شکل غالب ارائه درس حتی در برخی از سرفصلهای درس عملی، سخنرانی بود. این روش آموزش که بیشتر مبتنی بر به خاطرسپردن و یادآوری مطالب درسیمیباشد، کمتر به یادگیری واقعی و سطوح بالاتر تفکر همچون تحلیل مساله و تفکر خلاق توجه دارد. در عین حال، مشخص شده است که با حجم بالای دانش و اطلاعات در دنیایامروز، روشهای سنتی آموزش دندانپزشکی دیگر کافی نیست(19) و لزوم به کارگیری روشهای آموزشی دیگری همچون آموزشمبتنی بر حل مساله(21) احساس میشود.
در صورتی که قرار باشد دانشجویان دندانپزشکی، مهارتهای لازم برای تحلیل مشکلات سلامت دهان جامعه و ارائه راهکار برای رفع این مشکلات را در دوره دندانپزشکیعمومی فرا گیرند، باید تمام مراحل تفکر و عملکرد (Practice) دندانپزشکی اجتماعی(2) را در دوران تحصیل تمرین کنند. انجام این مراحل بدون ورود دانشجویان به محیط
واقعی زندگی گروههای مختلف جامعه و جمعآوری اطلاعات از عوامل تاثیرگذار بر سلامت دهان ایشان و انتقال یافتهها به مراکز سیاستگذاری سلامت در سطوح محلی،منطقهای و کشوری از طریق ایجاد ارتباط قوی بین دانشکده و بخشهای سیاستگذار سلامت امکانپذیر نخواهد بود. در حال حاضر به دلیل نبود ارتباط قوی بین دانشکده و
سایر نهادهای اجتماعی، ارائه واحد عملی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی (دست کم در مراحلی که نیاز به ورود به محیط واقعی زندگی گروههای جامعه وجود دارد)در اجرا با مشکلات و محدودیتهای فراوانی همراه است. از جمله این که دانشجویان صرفاً موفق میشوند یک سری دادهها از برخی گروههای جمعیتی (غالباً دانش آموزان)جمعآوری کنند ولی در جهت ارائه راهکارهای عملی برای ارتقاء سلامت دهان این گروهها (که اتفاقاً در سرفصلهای واحد عملی مصوب وزارتخانه مورد تاکید قرار گرفتهاست) اقدام خاصی صورت نمیگیرد. از طرف دیگر، گروههای جمعیتی که مورد بازدید و تحقیق دانشجویان قرار میگیرند، با نیازهای سلامتی خود بیش از پیش آگاه شده ولیبازخورد مناسبی به لحاظ مداخلات سلامتی مورد نیاز دریافت نمیکنند، گلایه مند شده و چه بسا در همکاری با دانشکده برای اجرای بازدید و جمعآوری دادهها در دفعاتبعد تجدیدنظر کنند. به نظر میرسد برای اجرای دقیق واحد عملی درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، همکاری تنگاتنگ دانشکده، معاونت سلامت دانشگاه و نهادهای
اجتماعی مختلف خارج از دانشگاه، ضروری است تا به بهترین شکل از پتانسیل این واحد درسی برای ارائه خدمات سلامت به گروههای جمعیتی نیازمند (که اتفاقاً کم همنیستند) و در قالب برنامههای جاری دانشگاه در حوزه سلامت دهان، استفاده گردد.
زودترین زمان شروع ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکدههای آزاد اسلامی تهران، بابل و کرمان، ابتدای سال سوم بود. در هیچ مورد در سالهای اولو دوم این درس ارائه نمیشد و حتی در دانشکدههای شهید بهشتی و یزد، ارائه این درس در سال آخر انجام میشد. این در حالی است که در برخی دانشکدههای دنیا مثل
دانشکدههای کنتاکی(12)، واشنگتن(13)، و کارولینای شمالی آمریکا(15)، ACTA هلند(14)، و UPCHF پرو(1) که سابقه طولانی در تدریس این درس دارند، ارائه مباحث مربوطبه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی از سال اول آغاز میشود و دانشجویان تا پایان دوره، هر ساله با برخی مباحث این درس در ارتباط هستند.
از آنجا که یکی از اهداف درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ایجاد تفکر و نگرش جامعه نگر در دانشجویان است، این طرز تفکر و باور باید در طول دوره تحصیل و بهتدریج ایجاد شود. به طوری که دانشجو تقریباً در هر ترم با مباحث مربوط به درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی سر و کار داشته باشد. مسلماً امکان ایجاد نگرشی در
دانشجویان در چند ترم آخر بسیار دور از باور است. از طرفی در ترم آخر، دانشجویان، عموماً درگیر پایان نامه و امور فارغ التحصیلی هستند و بنابراین ارائه 5 واحددرس عملی به صورت یک جا (که مستلزم فعالیتهای فراوان برای یادگیری اصول و روشهای جمعآوری دادهها در جامعه، مراجعه به سازمانها و ارگانهای مختلف جهتجمعآوری دادهها و در نهایت تهیه گزارش مستند و علمی از تحلیل دادهها میباشد) باعث تحمیل فشار کاری زیاد بر ایشان میشود که در نهایت با هدف غایی این درستناقض دارد. اگرچه با توجه به لزوم حضور دانشجویان در خارج دانشکده، اجرای منقسم واحد عملی به علت تداخل با سایر دروس عملی دندانپزشکی دشوار میباشد.
هیات علمی ارائه دهنده درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی باید آشنایی کامل با اهداف سرفصلهای گوناگون و مهارتهای مورد انتظار برای دانشجویان پس از گذراندناین درس داشته باشند. برخلاف دروس بالینی دندانپزشکی که بر محوریت درمان افراد استوار است، دندانپزشکی اجتماعی بر ارتقاء سلامت جامعه و پیشگیری از بروز بیماریتاکید دارد.(2) این مساله باعث تفاوتهای ذاتی بین موضوعات مورد بحث در درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی با سایر درسهای دندانپزشکی که عموماً بالینی هستند،میگردد.(2) در نتیجه، ارائه این درس به دانش، نگرش و مهارتهای خاصی نیاز دارد که فراتر از آموختهها و تجارب بالینی یک استاد بخش بالینی دندانپزشکی است.
بنابراین میتوان انتظار داشت که در ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی توسط اساتید گروههای بالینی، صرفاً تاکید بر مباحث بالینی دندانپزشکی ودرمانهای مبتنی بر فرد شده و مهارتهای لازم برای حل مشکلات سلامت جمعیت به حاشیه رانده شود.
نتیجه گیری
ارائه درس سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی در دانشکده های دندانپزشکی ایران با محدودیتها و کمبودهایی در محتوی و اجرا همراه است که برای برطرف کردن اینمحدودیتها نیاز به تلاش بیشتر گروه سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی برای شناساندن اهداف و برنامههای گروه، همکاری آموزش دانشکده برای برقراری ارتباط بیشتر
این گروه با سایر گروههای دندانپزشکی، ارتباط موثر دانشکده با دانشگاه برای اجرای کارآمدتر برنامههای خارج از دانشکده و به طور کلی وحدت رویه همه نهادهایسیاستگذار دندانپزشکی در جهت تحکیم و ارتقاء جایگاه این گروه دارد.
تشکر و قدردانی
از معاونین آموزشی دانشکده های دندانپزشکی که اطلاعات خواسته شده را ارسال نمودند و آقای دکتر فاضل دبیر محترم شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی برای همکاری صمیمانه ایشان کمال تشکر را داریم.
منابع
1. Bernabé E, Bernal JB, Beltrán-Neira RJ. A model of dental public health teaching at the undergraduate level in Peru. J Dent Educ 2006; 70(8): 875-83.
2. Daly B, Watt R, Batchelor P, Treasure E. Essential Dental Public Health. 1st ed. Oxford: Oxford University Press 2002. P. 5-16.
3. Waldman HB. Becoming a socially sensitive dentist, a review of some trends. J Pub Health Dent 1970; 30(2): 109-22.
4. Ismail AI, Hasson H, Sohn W. Dental caries in the second millennium. J Dent Educ 2001; 65(10): 953-9.
5. Sheiham A. International collaboration and research in the organization of the education of dentists and the public. Int Dent J 1977; 27(3): 288-93.
6. Nadanovsky P, Sheiham A. Relative contribution of dental services to the changes in caries levels of 12-year-old children in 18 industrialized countries
in the 1970s and early 1980s. Community Dent Oral Epidemiol 1995; 23(6): 331-9.
7. Hendricson WD, Cohen PA. Oral health care in the 21st century: Implications for dental and medical education. Acad Med 2001; 76(12): 1181-206.
8. Graber DR, O’Neil EH, Bellack JP, Musham C, Javed T. Academic deans’ perceptions of current and ideal curriculum emphases. J Dent Educ 1998; 62(11):
911-8.
9. Marthaler TM. Changes in dental caries 1953-2003. Caries Res 2004; 38(3): 173-81.
10. Plasschaert AJM, Holbrook WP, Delap E, Martinez C, Walmsley AD. Profile and competences for the European dentist. Eur J Dent Educ 2005; 9(3): 98-107.
11. Khami MR. Preventive dentistry and dental education in Iran. [PhD thesis]. Finland, Institute of Dentistry, University of Helsinki; 2007. Availible at:
http://urn.fi/URN:ISBN:978-952-10-3979-9. Accessed March 4, 2012.
12. DMD curriculum. University of Kentucky, College of dentistry. 2010; [4 screens] Available at: http://www.mc.uky.edu/dentistry/academics/dmdcurr.html.
Accessed March 4, 2012.
13. Dental curriculum. University of Washington, School of dentistry. 2012; [4 screens] Available at:
http://dental.washington.edu/course-catalog/curriculum.html. Accessed March 4, 2012.
14. Dental curriculum. Academic center for dentistry Amsterdam (ACTA). 2012; [4 screens] Available at: http://www.acta.nl/en/index.asp. Accessed March 4,
2012.
15. Doctor of Dental Surgery (DDS). University of North Carolina, School of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at:
http://www.dentistry.unc.edu/academic/dds/curriculum1styear.cfm. Accessed March 4, 2012.
16. Oral public health. University of Helsinki, Institute of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at:
http://www.helsinki.fi/hammas/eng/oralpublichealth.html. Accessed March 4, 2012.
17. Community Dentistry and Graduate Studies. University of Copenhagen, Department of Odontology. 2012; [1 screen] Available at:
http://odontology.ku.dk/departments/community_dentistry/. Accessed
18. Course Catalog. University of Texas, Baylor college of Dentistry. 2012; [1 screen] Available at: http://www.tamhsc.edu/education/catalog/volume2.html.
Accessed March 4, 2012.
19. Plasschaert AJ, Lindh C, McLoughlin J, Manogue M, Murtomaa H, Nattestad A, et al. Curriculum structure and the European credit transfer system for
European dental schools: Part I. Eur J Dent Educ 2006; 10(3): 123-30.
20. Ministry of Health and Medical Education of Islamic Republic of Iran. High Council of Medical Education Act in 31/2/1379. (Persian)
21. Jafari A, Khami MR, Yazdani R, Mohamadi M. Presenting the course of community dentistry as problem based learning workshop and comparing it to learning
through lecture. Iranian Journal of Medical Education, 2010; 9(3): 216-24.